Traces of Cultural Memory in Pir Sultan’s Deyiş

Anadolu kültüründe önemli bir yere sahip sözlü edebiyat ürünü olan deyişler, Alevi-Bektaşi toplumunun mitolojisi, inanç yapısı, ritüelleri, maruz kaldıkları katliamlar ve yaşam tarzı gibi unsurlara değinmektedir. kültürel belleğinin koruyucularından birisi bu ürünlerin, geçmişte şahit olunan olayların ritüellerin unutulmasının önüne geçerken, aynı zamanda kimliği oluşturmada araç görevi de üstlenmesi çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı Banazlı Pir Sultan’a ait deyişler aracılığıyla kültürü, inancı kimliğinin aktarılmasını tespit etmektir. Bu amaç çerçevesinde İbrahim Aslanoğlu’nun Sultan Abdallar (1997) adlı eserinde yer alan 161 deyiş incelenerek Alevi- Bektaşi kültürüne bellek izlerini taşıyan kelimeler edilmiştir. Söz konusu içerik analiz yöntemiyle çözümlenmiş dinî kavram şahıslar, tasavvufla ilgili motifler Şah kavramı başlıkları altında kategorilere ayrılmıştır. Analiz sonucunda Sultan’ın deyişlerinde şahıslar kategorisinde sıklıkla “Allah, Muhammed Ali” kavramları ile yapısının şekillenmesine, kendi öğretilerine değerlerine olduğu ortaya çıkmıştır. Tasavvufla alan, “On İki İmamlar”, “Hacı Bektaş Veli”, “talip, derviş, âşık, abdal, zâkir”, “er, eren, erenler, veli, evliya”, “Zülfikar”, “cem, ayin-i cem”, “sema, semah”, “musahip, yol kardeşi, ahretlik”, “Kerbela katliamı”, “Kırklar, Kırklar Meclisi”, “elma” “eşik” kavramlarının kültürünü kimliğini nesilden nesile aktarmada yardımcı ritüellerde kullanılan kavramlar saptanmıştır. Son kategori “Şah” kavramının ise insanların kendilerini dünyayı daha iyi anlamalarına felsefi Ayrıca, dayanışmasını sağlayan deyişlerin zengin mekânına